Wie de Vlaamse bestsellerauteurs van deze jaren leest, van Verhulst tot Op de Beeck, kan niet om de conclusie heen: als de populaire literatuur een afspiegeling mag heten van het volksgemoed, dan is de Vlaming gelukkig, altijd in voor een geintje en uiterst optimistisch gestemd. Naar beter gemutste schrijvers, toonbeelden van Lebensbejahung, goede moed en frisse zin, is het in onze letteren na Wereldoorlog Twee tenminste tevergeefs zoeken.

Wat een contrast met de Franse literatuur. "Despentes en Houellebecq zijn de twee auteurs die iedereen wil lezen", aldus het tijdschriftcitaat op de achterzijde van Het leven van Vernon, deel 1, "en voor één keer heeft iedereen gelijk." Voor één keer ook, slaagt een auteur er ei zo na in Houellebecq de loef af te steken qua mistroostigheid...

Malicieuze samenleving

Nadat zijn platenwinkeltje Revolver over de kop is gegaan, nadat zijn bijstandsuitkering is stopgezet en nadat de zwarte rockgod Alex Bleach, die uit de goedheid van zijn hart en om vriendschappelijke redenen zijn huur betaalde, aan een overdosis drugs is overleden, wordt de Vernon uit de titel zijn huis uitgezet.

Zijn enige bezitting die mogelijk nog van financiële waarde zou kunnen zijn, is de videotape van een uren durend interview dat Alex Bleach een tijdje geleden bij wijze van testament en onder invloed van cocaïne in Vernons appartement van zichzelf afgenomen heeft.

Vernon heeft de tape nooit bekeken, dus geen mens weet wat er op te zien of te beluisteren valt, wat evenwel niet wegneemt dat, zodra de wereld van het bestaan ervan lucht krijgt, de nieuwsgierigheid van verschillende mensen snel groeiende is.

Maar of alle consternatie terecht is? En wat er juist op de tape blijkt te staan? De lezer komt het in het eerste deel van de trilogie Het leven van Vernon niet te weten.

Dat is ook helemaal niet erg, de plot doet er niet al te veel toe, want als de achterflap gelijk heeft en deze roman inderdaad deels 'een thriller' is, dan was, om in de sfeer van het boek te blijven, waarin rockmuziek immers een vooraanstaande rol speelt, Abba een deathmetalgroep.

Het is Despentes om iets anders te doen, het gaat haar om niets meer of minder dan het in kaart brengen van de malicieuze Franse - of althans Parijse - samenleving, die met de hoofdpersoon van de roman het volgende gemeen heeft: "Oog in oog met de ondergang houdt Vernon vast aan een gedragslijn: hij doet als een vent die niets in de gaten heeft."

Treiterige tikjes

Wat Despentes lijkt te willen, is bewijzen dat de dystopieën van Houellebecq eindelijk werkelijkheid zijn geworden. De kernwoorden zijn lege seks, roeszucht, afgunst en een afgrondelijk cynisme dat een wereld stut waarin alles mogelijk is ("Ik heb in de porno gezeten. Ik heb crack gebruikt. Waarom zou ik geen vent worden?"), waarin niemand nog wenst op te kijken als er iemand op het voetpad in elkaar geslagen wordt en waarin voor alle personages geldt dat het vorderen der jaren recht evenredig is met de afname van geluk ("Mijn probleem is dat ik volstrekt niet suïcidaal ben. Anders zou ik wel weten wat me te doen stond").

Naast een even overtuigend als onthutsend tijdsbeeld, echter, levert Despentes ook een psychologische roman af die plaats biedt aan nét iets te veel en nét iets te diepgravende - en dus wijdlopige - portretten van elkaar soms voor de voeten lopende personages, zodat de lel in je gezicht die de roman had kunnen zijn na verloop van tijd uiteenvalt in een resem treiterige tikjes.

Benieuwd of het vervolg deze mening in één klap zal kunnen weerleggen.

De Geus, 416 p. Vertaling Jan Versteeg

Verberg tekst

Vanwege een huurachterstand wordt de vijftigjarige Vernon Subutex, voormalig eigenaar van een platenzaak, zijn huis uitgezet. In de hoop een slaapplaats te vinden, zoekt hij contact met zijn vroegere rockvrienden uit de jaren tachtig. Terwijl hij van het ene naar het andere adres verkast, wordt er naarstig naar hem gezocht omdat hij in het bezit is van unieke opnames van een onlangs overleden beroemde rockster. Een lijvige, grootse sociale roman waarin Despentes (1969), via haar personages, terugblikt op het Parijs van de afgelopen dertig jaar. Ze schetst zonder enig mededogen prachtige, genuanceerde portretten van gedesillusioneerde en mislukte vijftigers, maar ook van hedendaagse jongeren die kiezen voor extreem rechts of zich bekeren tot de islam. Despentes' taalgebruik is brutaal, vol vaart en zonder omhaal of gêne. In 1993 brak ze internationaal door met 'Baise-moi' dat ook verfilmd werd. Daarna volgden onder meer 'Bye bye Blondie'* (2004; verfilmd) en 'Apocalyps baby'** (2010). Dit boek is het eerste deel van een trilogie en is in Frankrijk door pers en lezers lovend ontvangen. Een nostalgisch, maar tegelijkertijd actueel en kritisch werk over de huidige maatschappij. Verberg tekst