Sinds het spectaculaire succes van Gloed (2000) beleeft het werk van Sándor Márai (1900-1989) een indrukwekkend revival, dat doorgaat met deze zevende roman, die oorspronkelijk in 1935 verscheen en in 1939 in het Nederlands vertaald werd. Deze uitgave is een herziene uitgave van de vertaling uit 1939. Rechter Kömives, nog geen veertig jaar oud, is in alle opzichten een alom geacht, onberispelijk burger. Zijn specialiteit is echtscheidingsprocedures. Bij het doornemen van zijn dossiers merkt hij dat hij de volgende dag de echtscheiding zal moeten uitspreken van een vroegere schoolvriend, de arts Imre Greimer, en zijn echtgenote, de beeldschone Anna, die de rechter voordien enkele keren vluchtig ontmoet heeft, maar die hem niet onberoerd liet. Wanneer Kömives en zijn vrouw die avond laat terugkeren van een party, wacht hem een verrassing: zijn vriend Greimer wacht op hem voor een dringend gesprek. Zijn echtscheiding zal de volgende dag niet doorgaan omdat hij die middag zijn vrouw vermoord heeft! Greimer biecht op: achter de façade van dit burgerlijk bestaan verborg zich de totale mislukking van hun huwelijk. Voor Greimer was zijn gelukkig huwelijk slechts schijn. Anne was frigide, kon zich niet aan haar man schenken, was weggegaan en na zes maanden teruggekomen voor een laatste gesprek over de oorzaak van haar frigiditeit: een verdrongen liefde voor Kömives. Anna zag ter plaatse de kans vergif in te nemen, maar Greimer, die haar had kunnen redden, liet haar sterven. Nu biedt hij zich bij Kömives aan, omdat hij wil weten of de rechter Anna's liefde beantwoordde, doordat hij wel eens over haar droomde. Daarop wil Kömives niet antwoorden. Hij heeft het hele laatste hoofdstuk nodig om met zichzelf en de wereld in het reine te komen. Het boek is een meesterlijk portret in sepiakleur, van de Hongaarse hogere burgerij in het interbellum. De rede, het verstand, het fatsoen domineren een leven lang gevoelens, die niet mogen uitgesproken worden en waarvan vrouwen als Anna het slachtoffer zijn. Achter het ordelijke bestaan van de rechter, dat door plichtsbesef en godsdienstige overtuiging gedomineerd wordt, verschuilen zich angst voor de seksualiteit, voor de maatschappij waarvan de waarden aan het schuiven gaan. Voor de arts Greimer is het het onbewuste, dat tegen de gevestigde opvattingen ingaat. De maatschappij kan zich geen hartstocht permitteren. Ze heeft zichzelf gekluisterd in de burgerlijke mythe. Ook structureel is dit boek meesterlijk. In de eerste helft (in de onvoltooid verleden tijd geschreven) wordt tijdens de wandeling van Kömives naar de party zijn hele leven opgeroepen, in de tweede helft (in de onvoltooid tegenwoordige tijd) is Greimer aan het woord: de dramatische teloorgang van diens huwelijk brengt Kömives aan het wankelen, maar als de dag aanbreekt herwint Kömives zijn evenwicht. Márai beschrijft virtuoos de crisis van zijn tijd.

[Jos Van Damme] Verberg tekst

De 38-jarige rechter Komives moet de scheiding uitspreken van een oud-studiegenoot en diens vrouw. Komives heeft de vrouw voor haar huwelijk enkele keren ontmoet. Daags voor de zitting komen herinneringen daaraan boven en dat brengt hem tot twijfel over zijn leven, dat zich kenmerkt door starheid. In een tijd dat Boedapest snel verandert, begin jaren dertig, is hij al een lid van de oude garde. Zijn gedachten maken hem onzeker over de waarde van zijn loopbaan en zijn liefde voor zijn vrouw. Bij thuiskomst ’s avonds laat treft hij de oud-studiegenoot aan, die hem het verhaal vertelt over het failliet van zijn huwelijk. De oorzaak daarvan confronteert de rechter met de keuzes in zijn eigen leven. Márai ontleedt scherp de teloorgang van de burgerij in het Hongarije van het interbellum. Het laatste deel van het boek, de confrontatie tussen twee mannen en hun verhouding tot dezelfde vrouw, doet denken aan 'Gloed'*, de roman uit 1942 die de herontdekking van Márai inluidde. Deze roman is van 1935 en werd in 1939 al in Nederland uitgebracht in een vertaling die voor deze uitgave is herzien. Gebonden; kleine druk. Verberg tekst