In haar nieuwe roman Bruid van de dood gaat Naema Tahir dieper in op het al dan niet gedwongen, gearrangeerde huwelijk, zoals dat gebruikelijk is in de Pakistaanse moslimcultuur. Hoofdpersonage is de jonge Pakistaanse moslima Sophia. Samen met haar ouders is ze naar Rotterdam gekomen, waar ze opgroeit en kennismaakt met de vrije, op het individu gerichte westerse cultuur. Uit voorzorg tegen een te sterke verwestersing besluit haar vader Sophia uit te huwelijken met haar neef Iskander. Dit ziet Sophia niet zitten, maar weigeren lijkt voor haar geen reële optie te zijn. Zoals de kleine zeemeermin in het sprookje van Andersen, voelt ze zich gevangen in twee werelden — de oosterse en de westerse — waartussen ze onmogelijk kan kiezen.
De positie en de rechten en plichten van de vrouw in een traditioneel Pakistaans huwelijk komen uitgebreid aan bod. ‘Samia en ik hadden het recht een echtgenoot of huwelijkskandidaat te weigeren. Alleen niet de onze’, meent de zeventienjarige rechtenstudente. Maar anders dan je zou denken wordt de huwelijksdwang niet zozeer opgelegd door de ouders, en dat is het interessante aan dit boek. Tahir laat zien dat de dwang niet altijd van buitenaf moet komen, maar evenzeer intrinsiek kan zijn. In dit geval komt ze voort uit Sophia’s respect voor haar traditie, uit angst ook om nee te zeggen tegen haar ouders, hen teleur te stellen en de zo belangrijke familiebanden kapot te maken. Die angst lijkt het te halen van haar persoonlijke voorkeur en ambities. Er is wel protest bij Sophia, maar dan een ingehouden vorm die binnen de perken blijft van het geloof en haar cultuur. Pas naar het einde toe komt daar geleidelijk aan verandering in. De hele roman heeft Sophia nodig om nee te leren en vooral te durven zeggen. Dat komt grotendeels door de ‘schaamte- en zwijgcultuur bij moslims’, waarin voor een openhartig gesprek geen plaats is en zwijgen gelijk staat met instemmen.
Het boek heeft vooral een didactische waarde. Bruid van de dood geeft de lezer een inkijk in de Pakistaanse cultuur en maakt hem of haar bekend met de innerlijke strijd die moslimvrouwen in het Westen vaak leveren. In dat opzicht zijn het verhaal van Sophia en dat van haar nicht Samia bijzonder boeiend en meeslepend. Al komt het nawoord, waarin Tahir haar bedoeling uiteenzet, wel érg belerend en vingerwijzend over: ‘Waarom vertel ik dit? Omdat ik in mijn discussies rond mijn vorige boeken heb gemerkt dat het moeilijker is om aan de Nederlandse lezer uit te leggen wat ik precies bedoel dan ik had gedacht.’ Op literair-stilistisch gebied moet die lezer zich overigens maar tevredenstellen met Sophia’s moslimversie van De kleine zeemeermin. Een mooie sprookjesadaptatie, zoals we die kennen uit Tahirs Groenkapje en de bekeerde wolf (2008), maar al bij al toch weinig verrassend.
[Mieke Opstaele] Verberg tekst

De 17-jarige Pakistaanse Sophia is enig kind en woont met haar ouders in Rotterdam. Haar vader werkt bij de Pakistaanse ambassade. Ze wordt geheel in de Pakistaanse cultuur opgevoed en na haar eindexamen vwo wordt er een geschikte huwelijkspartner voor haar gevonden: een neef, gynaecoloog in Londen. Na haar rechtenstudie in Leiden zal ze met hem trouwen. Hoewel Sophia niet wil, voelt ze zich uit liefde en respect voor haar ouders en de cultuur waarin ze is opgegroeid, verplicht haar neef te accepteren. Maar tijdens haar eerste studiejaar in Leiden komt ze in aanraking met andere ideeën en opvattingen over vrouwenrechten en gedwongen huwelijken. Het lot van haar nichtje in Londen, al uitgehuwelijkt en diepongelukkig, dwingt haar uiteindelijk keuzes te maken. Een vlot leesbaar, toegankelijk verhaal dat, zoals de schrijfster in een nawoord zegt, de kwestie van gedwongen huwelijken inzichtelijk en voelbaar probeert te maken, en daar zeker in slaagt. Naema Tahir (Groot-Brittannië, 1970) emigreerde als tienjarige met haar Pakistaanse ouders naar Nederland, studeerde rechten in Leiden en werkte als jurist voor Nederlandse en internationale instellingen. Kleine druk. Verberg tekst