De baron in de bomen is een herdruk van het tweede deel van de trilogie Onze voorouders (I nostri antenati), in Italië verschenen in 1957.

We zijn in 1767, op het einde van het Ancien Régime, in de omgeving van Genua. De 12-jarige excentrieke puber Cosimo, zoon van baron Piovasco di Rondò, weigert het voedsel te eten dat zijn ouders hem voorzetten, hij wordt van tafel gejaagd en vlucht uit protest tegen het autoritaire gedrag van zijn vader in de bomen. In de 18e eeuw waren er nog veel bossen in Italië, zodat de jongen zich in alle richtingen kan verplaatsen zonder ooit de bomen te verlaten. Wat begon als een grap wordt echter ernst: de jongen zal de bomen nooit meer verlaten. Eerst beweegt hij zich louter in de eigen tuin, vervolgens in de bossen rond het dorp en ten slotte maakt hij zelfs verre reizen. Zijn ouders zijn het er natuurlijk niet mee eens, maar ze kunnen hem niet te pakken krijgen. Ze leggen zich dan ook maar neer bij het onvermijdelijke. Cosimo groeit op tot een jongeman die zijn leven zo goed en zo kwaad mogelijk inricht. Voor alle praktische problemen vindt hij een oplossing: de bevoorrading (hij wordt jager), de hygiëne, de vriendschap, zijn intellectuele vorming, het familieleven. Zelfs de liefde wordt bedreven in de bomen.

De inwoners van Ombrosa, een imaginair dorp op de Ligurische kust, bekijken hem eerst als een excentrieke gek, maar ze krijgen achting voor hem als hij een systeem bedenkt om bosbranden te bestrijden, 's winters de wolven verjaagt en de piraten een lesje leert. De liefde is ook uitdrukkelijk aanwezig in de roman: eerst wordt Cosimo verliefd op een meisje, dat samen haar familie uit Spanje verbannen is en "geen voet op Italiaanse bodem mag zetten". Ook zij leeft dus in de bomen. Zij verdwijnt echter uit Cosimo's leven, wanneer een amnestie wordt afgekondigd door de Spaanse koning. Cosimo's grote liefde is echter Viola d'Ondariva. Hij heeft haar als kind leren kennen, zij is uit zijn leven verdwenen, toen ze op kostschool ging studeren. Later is zij teruggekeerd als aantrekkelijke jonge weduwe, de twee beleven een stormachtige relatie.

Een mooie episode is de vriendschap met de rover Heidejan. Cosimo leert hem lezen en wijdt hem zelfs in in de literatuur. De man zal er zijn roversbestaan voor in de steek laten en op het schavot eindigen. Cosimo wordt wereldbekend en komt in contact met met Diderot, Rousseau, Napoleon en de tsaar van Rusland.

De roman is gedeeltelijk autobiografisch en kan metaforisch begrepen worden. Door zijn hoofdpersonage als een rebel en anticonformist voor te stellen, zet Calvino zich op een speelse, ironische manier af tegen allerlei absolute, doctrinaire uitspraken en opinies. De baron in de bomen is een roman die tegelijkertijd doet glimlachen en nadenken. [Bernard Huyvaert] Verberg tekst

In 1985 stierf, 62 jaar oud, de Italiaanse schrijver Italo Calvino. Hij was een typische intellectueel, links georiënteerd, geliefd bij zijn lezers. Zijn eerste roman 'Het pad van de spinnenesten' hoorde nog tot de neo-realistische verzets literatuur, maar hij werd steeds meer de auteur van fantastische, sprookjesachtige, vaak humoristische en bizarre vertellingen. 'De baron in de bomen' is deel van een drieluik met 'De gespleten burggraaf' en 'De ridder die niet bestond', dat in vertaling verscheen als 'Onze voorouders'. Deze drie verhalen kunnen worden gelezen als avonturen, als sprookjes, als ontdekkingsreizen of als divertimenti, maar geven blijk van grote kennis van literaire theorieën en filosofie. Het jongetje uit 'De baron in de bomen' rebelleert tegen zijn omgeving onder invloed van de Verlichting. De kleine baron klimt in een boom en weigert er uit te komen. Calvino stierf kort voor hij naar Amerika zou vertrekken voor een reeks lezingen die hij zou houden voor Harvard onder de titel 'Lezioni americane', richtlijnen voor de literatuur van het komende millennium. Geestig en fantasievol. Paperback; kleine druk. Verberg tekst