De Franse 'gedoemde' dichter Arthur Rimbaud stierf op 37-jarige leeftijd aan een botziekte in de armen van zijn zuster in Marseille. Erg jong nog, maar al een heel leven geen dichter meer. De laatste 17 jaar van zijn leven had hij immers doorgebracht in het Midden-Oosten en de Hoorn van Afrika, waar hij vooral in het Abbesijnse Harar zijn brood verdiende als koopman in katoen, dierenhuiden, goud, ivoor en wapens. Toch zouden de drie jaar die hij voordien in een dichterlijke roes doorbracht -- van 1871 tot 1874 -- volstaan om hem tot een van de belangrijkste en meest baanbrekende figuren in de moderne poëzie te maken.

Het blijft een van de grote raadsels in de literatuurgeschiedenis, maar Rimbaud zou van dan af aan geen vers meer schrijven. Sterker nog, in de vele brieven die hij vanuit den vreemde naar huis stuurt, zal hij met geen woord meer over literatuur reppen. In de hier als Afrikaanse brieven verzamelde keuze uit de beschikbare correspondentie -- die overigens zeer uitgebreid is en vrijwel alle brieven van Rimbaud zelf opneemt -- gaat het enkel over zijn wedervaren tijdens zijn omzwervingen en over de moeilijkheden die hij ondervindt om in moeilijke omstandigheden zijn brood te verdienen of zelfs maar te overleven. "Want je kan je geen ander leven voorstellen dat zwaarder is dan dit", schrijft hij zijn moeder en zijn zuster Isabelle, onderwijl informerend naar de talrijke boeken die hij besteld heeft, maar die er vele maanden over doen om zijn negorij te bereiken. Niets over literatuur dus, want de werken die hij bestelt, zijn handleidingen over metalllurgie, mineralogie, hydrologie, scheepsbouw, metselen en wat dies meer zij.

Toch is het boeiende lectuur, in de eerste plaats omdat het een licht werpt op die lang duister gebleven jaren en ook duidelijk maakt dat de vele cowboyverhalen die de ronde deden uit de lucht gegrepen zijn -- de biografie van Engelsman Graham Robb borstelt de laatste resten valse romantiek nu overigens volledig van tafel. Voorzien van een voorwoord door de vertaler (die zijn werk gewetensvol heeft gedaan), een chronologie en een woordenlijst die de exotische termen verklaart. [Jan Baes] Verberg tekst

Stilzitten was er niet bij. Arthur Rimbaud (1854-1891) mag dan in 1875 literair al zijn uitgeschreven, het zwervend bestaan zet hij voort. Als hij medio 1880 vanuit Cyprus in Aden belandt, zal hij dat uitmondinggebied van de Rode Zee pas weer verlaten als hij zijn gezwollen knie moet laten behandelen in Marseille, waar hij op 10 november 1891 overlijdt. Vanuit plaatsen als Aden, Harar en Tadjoura schrijft hij regelmatig brieven aan zijn moeder en zuster, aan zakelijke relaties, aan de Société de Géographie. Een brief met verzoek aan hem als dichter gericht mee te werken aan 'France moderne' wordt genegeerd. Zijn brieven weerspiegelen dan ook een harde breuk met het poëtisch verleden. Hier schrijft een zakenman die onder barre omstandigheden handel drijft, expedities organiseert, problemen met gezondheid, vergunningen en schuldeisers heeft, zich ingehaald en gesloopt ziet door tropenjaren. Veel brieven - kattenbelletjes aan familie en drambrieven aan zakenpartners - komen op hetzelfde neer, een allesbehalve poëtische herhaling van zetten in vorm en toon. Waren ze niet geschreven door dé Arthur Rimbaud, ze waren onherroepelijk uitgezeefd en doorgespoeld. Nu natuurlijk literair-historisch interessant, maar toch te vaak het niveau van een neergekrabbeld memo niet te boven gaand. Verberg tekst